آموزش وپرورش تلفیقی و فراگیر(اقدام پژوهی)

چکیده مطالب

در این پژوهش سعی شده است تا این مطالب مورد برسی قرار گیرد

ابتدا بحث آمو زش فراگیر و چالش های پیشروی این مقوله پرداخته شده است.

در ادامه به تعریف و بحث در خصوص. تاثیر گذاری برچسب زدن و فواید ان در اموزش فراگیر.

هدف های عادی سازی و تکنولوژی و تاثیر ان بر آموزش، ترکیب و تلفیق واصول آن و نتایج حاصل از ان توجه شده است.

واژگان کلیدی مورد استفاده

آموزش فراگیر- عادی سازی –آموزش با کمترین میزان محدودیت-کودکان استثنای- معلمان ویژه برنامه تلفیقی

مقدمه

از انجای که هیچ کس انتظار داشتن فرزندی متفاوت را ندارد. وتشخیص ان نیز ممکن است اثرات روانی مخربی بر خانواده داشته باشد.از این رو کمک های خاص هم برای کودک و هم برای والدین امری اجتناب ناپذیر و ضروری به نظر می رسد.عمل کرد درست درهای کمک را به سوی والدین و کودک باز می کند. واین نکته را باید به خاطر داشته باشیم که افراد استعدادهای نهانی برای رشد و بهبودی دارند

اموزش تلفیقی یا اموزش با کمترین میزان محدودیت

به موجب این نظریه فلسفی،هر فرد معلول باید از چنان آموزش و محیطی برای زندگی بر خوردار باشند،که تا انجا که ممکن است با انچه ما نرمال تلقی می کنیم تفاوتی نداشته باشد. با صرف نظر از از اینکه نوع و میزان ناتوانی فرد چه باشد باید تا انجا که امکان دارد وارد کلاس عادی و جامعه نمود (ولفنز برگره 1972)¹

از انجا که انسانها موجوداتی اجتماعی هستند بدیهی است تواناییهای افراد در تعامل با اجتماع شناخته می شود. بنابراین دوری کودکان از اجتماع- بنا به هر علتی که باشدموجب این امر می شود که تواناییها و استعداد های انها هرگز شناخته نشود و بلقوه باقی بماند.

در امر آموزش تلفیقی سعی می شود که این چالش ها از پیش روی افراد (متفاوت) برداشته شود و انچه را که

می توانند انجام دهند را به معرض نمایش بگذارند و این فکر که این افراد متفاوت هستند از نظر ودیدگاه افراد جامعه برداشته شود و بتوانند مانند بسیار دیگر در جامعه زندگی کنند.

نامگذاری یا برچسب زدن

نحوه ای و طرز فکر متفاوتی که افراد مختلف نسبت به افرادمعلول دارند،پر از قضاوتهای است که توام با خوبی وبدی طبیعی و غیر طبیعی است (برگدان 1977)²

1-.دانیل پی.هالان،جیمزام.کافمن کودکان استثنای مقدمه ای بر آموزش ویژه (ترجمه مجتبی جوادیان)  صفحه665 تا 6662

2-همان کتاب صفحه 669

حال به این سوال می رسیم که ایا برچسب زدن امری مفید یا سودمند است یا مضر و مخرب؟

از چند جنبه بر چسب زنی و بیان کلمه متفاوت امری مفید است از این جهت که:

- نامگذاری و طبقه بندی یک گروه به متخصصان کمک می کند تا در باره کودکان با یکدیگر ارتباط بر قرار کنند مثال ارزیابی یک مطاله تحقیقاتی دانستن این که تحقیقات در باره چه گروهی است.

- کمک ها و آموزش های ویژه بر اساس همین نامگذاری است.

- مورد قوی تر اینکه اگر بخواهیم برچسب گذاری و طبقه بندی ها فعلی را منسوخ کنیم، مجبوریم نامگذاریها و تعاریف جدیدی را جایگزین نماییم، به عبارت دیگر، کودکانی که دچار مسائل ویژه ای هستند،همیشه به صورتی متفاوت تلقی خواهند شد.اعم از اینکه کودکان را طبقه بندی و نامگذاری بکنیم یا نکنیم،تشخیص دانش اموزی که در کارهای تحصیلی داخل مدرسه با دیگران تفاوتهای دارند برای ما مشکل نخواهد بود.

- نام گذاری و طبقه بندی چه خوب و چه بد به این امر کمک می کند که مساله را در مرکز توجه قرار دهیم.

اعم از اینکه ما امر نامگذاری طبقه بندی را دوست داشته باشیم،ترکیب ظریفی از عکس العمل های مختلف نظیر محبت، احساس گناه، و وجدان اجتماعی نسبت به افراد متفاوت باعث شده است که منابعی (مثال کمک های مالی برای خدمات تخصصی) برای انها فراهم شود.(گالاگر)¹

- نامگذاری وطبقه بندی ممکن است تا اندازه ای اکثریت افراد عادی جامعه را وادار سازد تا اقلیت معلول (متفاوت) را بهتر تحمل کنند.

نام گذاری ممکن است در مردم این تاثیر را بگذارد تا از طریق توجه برخی از رفتار های نامناسب در معلولان (متفاوت)در نظر مساعد تری به انها بنگرند.(فیلدر)²

1- ساموئل ای.کرک  جیمز جی .کالاگر آموزش و پرورش  کودکان استثنایی (مجتبی جوادیان) صفحه 82

^2- دانیل پی.هالان،جیمزام.کافمن کودکان استثنای مقدمه ای بر آموزش ویژه (ترجمه مجتبی جوادیان)  صفحه665 تا 666صفحه 674

هدف های عادی سازی وتکنولوژی

پیشرفت وتکنولوژی توانسته به سرعت روش های را که معلمان آموزش ویژه و سایر متخصصان با افراد متفاوت کارمی کنند تغییر دهد .علاوه بر این ، تکنولوژی توانسته است چگونگی شرکت افراد را در جنیبه های متفاوت زندگی اجتماعی، از برنامه های تفریحی گرفته تا فعالیتهای شغلی دگرگون سازد.تکنولوژی به این افراد امکان داده تا  فعالیت های که قبلا امکان دسترسی به آن برای ایشان فراهم نبود شرکت کنند.

به طور خلاصه  تکنولوژی در بسیار موارد توانسته است وسایلی را فراهم کند که زندگی این افراد(متفاوت) هر چه بیشتر عادی شود.برخی بر این باورند که تکنولوژی در برخی موارد در واقع ضد هدف عادی سازی عمل می کند در این جا دو نمونه از چنین امری که ممکن است اتفاق افتد را ذکر نموده ایم.

- این خطر وجود دارد که افراد به جای اینکه تواناییهای خود را تقویت کنند، ممکن است خیلی زود به وسایل تکنولوژیک متکی شوند. و این افراد به وسایل مصنوعی برای تحرک در محیط به جای استفاده از توانایی های طبیعی می تواند کوششهای فرد را برای عادی نمودن زندگی خود به خطر اندازد.

( به عنوان مثال استفاده از کامپیوتر برای نوشتین)

-برخی از متخصصان از این امر ترس دارند که تاکید بر تکنولوژی ممکن است معلولان را از حقوق و هویت انسانی خویش محروم سازد (کاوالیر 1986)¹

به رغم اینکه شمار زیادی از وسایل تکنولوژیک استقلال افراد استثنایی را سلب نمی کند و منجر به محرومیت شان از حقوق انسانی خویش نمی شوند . اگر تکنولوژی به معلولان امکان می دهد تا کاری را بهتر و با سبک تازه تری انجام دهند و در عین حال بر انها محدودیتهای جدید ی هم تحمل کنند در آن صورت باید درباره فواید ان تعمیق بیشتر به عمل اورد.

1- ساموئل ای.کرک  جیمز جی .کالاگر (ترجمه مجتبی جوادیان) صفحه 684

تر کیب و تلفیق

اصطلاح تلفیق و ترکیب را موقعی به کار می برند که بخواهند از وارد کردن دانش اموزان معلول در کلاس هایی آموزش عمومی صحبت کنند.این یکی از روش های اصلی برای کمک به کودکان استثنای است تا در جهت تحقق هدف « عادی سازی» زندگی خود گام بردارند.

نتایج بدست امده نشان می دهد جایگزینی کودکان در کلاس های عادی مدارس بیشتر سبب شده است که دانش اموزان معلول (متفاوت) از طرف همکلاسی های غیر معلول (عادی) کمتر پذیرفته شوند.(کالت لین 1981)¹

با این وجود فرا گیری و تلفیق امری است که باید با تعمق بیشتر مورد برسی قرار گیرد شاید این کار سبب سرخوردگی فردی شود که خود از انجام کارهای ناتوان می بیند که دیگر همتا هایش به راحتی انجام می دهند.

و این عدم توانایی باعث ان شود که کودک،دیگر به آموزش علاقه نشان ندهد و استعداد های بالقوه خود را که   می تواند انها را در سایه آموزش به مرحله بلفعل در آورد.

با وجود این امر، امر تلفیق و عادی سازی باید در محیط با امکانات و متخصصانی که در امر اموزش ویژه دستی دارند انجام شود تا هیچ گونه فاصله ای بین کودکان عادی و دیگر کو دکان اتفاق نیفتد تا بتوان آموزشی با کمترین میزان محدودیت داشته باشیم

اصول لازم در برنامه تلفیق

برای هر چه بهتر نمودن برنامه جایگزین کودکان در کلاس های عادی توصیه های متعددی به عمل امده که ما در اینجا به 6 مورد که بیشتر از همه مورد استفاده قرار گرفته به طور خلاصه اشاره می کنیم.

- تشویق معلمان اموزش عمومی به استفاده از روشهای تدریس که در اموزش کودکان معلول موثر شناخته شده است.

1-  دانیل پی.هالان،جیمزام.کافمن کودکان استثنای مقدمه ای بر آموزش ویژه (ترجمه مجتبی جوادیان)  صفحه 694

- شناسای کودکانی که به طورواقعی به این خدمات نیاز دارند

- استفاده از معلمان اموزش ویژه به عنوان مشاور- تا در زمینه مشکلات که  دانش اموزان به وجود می آورند به معلمان عادی کمک کند.

- سازمان دادن دانش اموزان که داردای توانایی های مختلفی هستند در امر یادگیری.

- سازمان دادن کلاس که دانش اموزان عادی به دیگر دانش اموزان معلول (متفاوت) درس دهند.

- استفاده از مطالب و فعالیت های اموزشی برای تغییر نگرش ها. ( مقاله،جلسه اولیا ومربیان،و...)

تشویق معلمان اموزش عمومی برای استفاده از روش های تدریس گام بزرگی برای انجام امر اموزش فراگیر- تلفیقی است به این منظور که معلمان اموزش عمومی این کودکان را فراتر از کلاس خود ندانند و به این امر اگاه باشند که می توانند همانند معلمان ویژه به این کودکان اموزش دهند.و وجود معلمان ویژه نیز در کنار این معلمان راهکارهی اموزشی، و تجربیات برخوردی را به معلمان آموزش عمومی منتقل سازد.در نتیجه در کنار هم تیمی را تشکیل       می دهند که هرچه بیشتر آموزش فراگیرتر می سازد و محدودیت را کم می کند. در این صورت است که می توان یک آموزشی تلفیقی- فراگیر را داشت که دانش اموز(متفاوت) در آن می تواند رشد کند وتوانایی های خود را تقویت کند و برای آینده روشن که در انتظارش است تلاش کند.

و وظیفه هر معلم یا مربی است که مشکلات و موانع موجود بر سر راه این افراد را تا حد توان بردارد تا انها بتوانند راحتر قدم در مسیر اینده خود بگذارند

عوامل موثر در یادگیری(فراگیر)

یادگیری به تغییراتی اطلاق شده است که بر اثر تجربه بدست اید (مازلو)¹

1-مهارت های آموزشی و پرورشی (روشها و فنون تدریس) دکتر حسن شعبانی صفحه 11 دکتر حسن شعبانی

همان گونه که می دانید از عوامل موثر در یادگیری که تاثیر بسزایی در اموزش عمومی دارد در اموزش فراگیر نیز می توان یاد کرد .

از عوامل ماثر در یادگیری می توان با امادگی،انگیزه وهدف،تجارب گذشته،موقعیت ومحیط یادگیری،روش تدریس معلم، رابط کل جز و تمرین و تکرار نام برد

این عوامل،عوامل هستند که هر آموزش نیاز است که به انها توجه شود.بخصوص در اموزش فراگیر- تلفبقی که دانش اموزی با نیاز های ویژه در کلاس درس عادی حضور دارد و از هر موقعیت وامکاناتی که در حد وتوان معلم (مربی ویژه- اموزش عمومی)وجود دارد باید مورد استفاده قرار گیرد تا بتواند هر چه بهتر اموزش صورت گیرد ازاین رو توجه با این عوامل می تواند کلیدی در دست معلم باشد تا با استفاده از انها استعداد های کودکان را شکوفا سازد.

باید توجه داشت که معلم ویژه می تواند این در تحقق این امر با معلم آموزش عمومی همکاری کند. لازم به ذکر است بخشی از اطلاعات لازم در آموزش را از والدین دانش اموزان (متفاوت) گرفت.برای مثال :

در آموزش نیاز به دانستن این مطلب وجود دارد که دانش اموز بدو ورود به کلاس چه اندوختهای دارد.(در صورتی که برای اولین بار وارد مدرسه می شود تنها مرجع برای دانستن تواناییها اطلاعات والدین است) که می توان از والدین برای این امر کمک گرفت(در مراحل بالا تر معلمان دانش اموز و تیم متخصص از قبیل کار درمان،گفتار درمان،مشاور و ...) استفاده کرد

این اطلاعات برای آموزش، چه فراگیر- تلفیقی و چه آموزش عادی لازم وضروری است. زیرا با دانستن این مطالب است که می توان به یک هدف رسید و آن نیز رشد شکوفایی استعداد ها و توانایی های کودکان (متفاوت و عادی)  است.

نتیجه

تغییرات فراوانی در حوزه ای آموزش های ویژه اتفاق افتاده است که قسمت اعظم ان به خاطر ارتباط متقابل مفاهیمی است تحت عنوان «عادی سازی » ،«خارج نمودن معلولان از موسسات پناهگاهی»،«برنامه تلفیقی»و«برنامه عادی سازی» به خاطر این عقیده فلسفی که هر کودک استثنایی تا انجا که ممکن است باید از تحصیل و زندگی عادی همچون سایرین.و با کمترین میزان محدودیت در اموزش برخوردار باشد از این رو در تلاشیم تا هر چه بهتر بتوانیم این امر که خواسته نچندان غیر معقول است بپردازیم که شاید روزی بتوانیم انچه را که لایق و شایسته این کودکان است در پرتو لطف خداوندی به مرحله اجرا بگذاریم.

بهر صورت .سوالات زیاد دیگری وجود دارد مبنی بر اینکه چگونه این برنامه بخصوص در رابطه با نقش و مسئولیتی که اموزش عمومی ایفا خواهد شد. واین که از چه راهایی معلمان اموزشهای ویژه و عمومی می توانند با یک دیگر همکاری کنند تا فرصتهای آموزشی بهتری برای همه کودکان به وجود اید

در پایان سوالاتی مطرح می شود که هنوز برای ان جوابی جامع داده نشده از این قبیل :

-ایا معلمان اموزش عمومی برای برنامه تلفیقی اماده هستند؟

-ایا تمام دانش اموزان که بر چسب معلولیت(نابینا ،ناشنوا ، وکم توان ذهنی ، اتیسم و.....) می توانند در برنامه تلفیقی شرکت کنند ؟

تهیه کننده و گرداورنده وحید کلهر

انتشار مطالب با ذکر منبع بلا مانع است

منابع:

1- دانیل پی.هالان،جیمزام.کافمن کودکان استثنای مقدمه ای بر آموزش ویژه . (ترجمه مجتبی جوادیان)  چاپ نهم 1384،انتشارات استان قدس رضوی

2-. ساموئل ای .کرک جیمز جی .گالاگر اموزش وپرورش کودکان استثنای (ترجمه محمد جوادیان) چاپ سوم 1382،انتشارات استان قدس رضوی

3- دکتر پروین کدیور روانشناس تربیتی. . چاپ دهم: 1385 انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

4- دکتر حسن شعبانی مهارتهای اموزشی پرورشی (روشهای فنون تدریس)  چاپ نوزدهم 1384، سازمان انتشارات ، وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی